کامل‌ترین اطلاعات درباره دیابت زمینه‌های ابتلا به دیابت، انواع و راه‌های درمان آن

دیابت چیست

شاید شما شنیده باشید که دست یا پای کسی به علت قند بالا قطع شده است. بی‌شک این اتفاقی ترسناک برای هر فردی است. چنین اتفاقی اشاره به بیماری دیابت یا به قول گذشتگان مرض قند دارد. دیابت به دلیل ناتوانی بدن در تولید یا مصرف ماده‌ای به نام انسولین ایجاد می‌شود. دیابت نوع یک و دو به حالت‌های مختلف این بیماری گفته می‌شود.

هم‌چنین دیابت بارداری نوعی دیگر است که بین خانم‌های باردار شایع است. دیابت در صورت عدم تشخیص و درمان دیابت عوارض جدی تا سرحد مرگ دارد. برای آشنایی با این بیماری با ما همراه باشید.

دیابت چیست؟
علائم دیابت
عوامل ایجاد دیابت نوع یک و دو
چگونگی تشخیص دیابت
پیشگیری از دیابت
درمان دیابت

دیابت چیست؟

دیابت نوعی بیماری است که قند خون یا گلوکوز شما در آن زیاد است. گلوکز از غذاهایی که می‌خورید ناشی می‌شود. انسولین هورمونی است که به گلوکز کمک می‌کند وارد سلول‌های شما شود تا به آنها انرژی دهد. با دیابت نوع یک، بدن شما انسولین تولید نمی‌کند. با وجود دیابت نوع دو، نوع شایع‌تر، بدن شما به خوبی انسولین نمی‌سازد یا از آن استفاده نمی‌کند. بدون انسولین کافی، گلوکز در خون شما باقی می‌ماند. شما همچنین می‌توانید پیش دیابت داشته باشید. این بدان معنی است که قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است اما به اندازه کافی زیاد نیست که بتوان آن را دیابت نامید. ابتلا به پیش دیابت، شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع دو قرار می‌دهد.

با گذشت زمان، داشتن گلوکز زیاد در خون شما می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. این مساله می‌تواند به چشم، کلیه و اعصاب شما آسیب برساند. دیابت همچنین می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و حتی نیاز به قطع عضو شود. زنان باردار همچنین می‌توانند به نوعی از دیابت به نام دیابت بارداری مبتلا شوند.

در صورت ابتلا به دیابت، آزمایش خون می‌تواند آن را نشان دهد. یک نوع آزمایش همچنین می‌تواند چگونگی مدیریت دیابت را بررسی کند. ورزش، کنترل وزن و برنامه غذایی سالم می‌تواند به کنترل دیابت کمک کند. همچنین باید سطح قند خون خود را کنترل کرده و در صورت تجویز دارو مصرف کنید.

علائم دیابت

علائم دیابت در افراد مختلف متفاوت است. مراحل اولیه دیابت علائم بسیار کمی دارد. ممکن است ندانید که شما به این بیماری مبتلا هستید. اما ممکن است آسیب‌هایی به چشم، کلیه‌ها و سیستم قلبی عروقی شما وارد شود. علائم دیابت عبارتند از:

گرسنگی شدید
عطش شدید
تکرر ادرار
کاهش وزن غیر قابل توضیح
خستگی یا خواب آلودگی
تاری دید
زخم‌ها
پوست خشک و خارش‌دار
سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در دست یا پا
تکرر عفونت‌های پوستی، لثه، مثانه یا واژن

افرادی که دیابت نوع دو دارند نیز ممکن است علائم مقاومت به انسولین را نشان دهند. این شامل تیره‌شدن پوست در اطراف گردن یا زیر بغل، فشار خون بالا، مشکلات کلسترول و… است.

علایم دیابت نوع دو همچنین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

حالت تهوع یا استفراغ بیش از یک بار
تنفس عمیق‌تر و سریع‌تر
بوی پاک‌کننده ناخن از نفس شما می‌آید.
ضعف، خواب آلودگی، لرزیدن، سردرگمی یا سرگیجه.

اگر دیابت درمان نشود، میزان قند خون شما بیش از حد بالا می‌رود.

آیا می دانید تست سریع آزمایش کرونا چیست؟ آزمایش تست سریع کرونا

عوامل ایجاد دیابت نوع یک و دو

دیابت نوع یک

در دیابت نوع یک، بدن شما انسولین تولید نمی‌کند. این امر به این دلیل است که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های موجود در لوزالمعده که انسولین می‌سازند حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. پزشکان هنوز اطلاع دقیق ندارند که چرا این اتفاق می‌افتد.

دیابت نوع دو

هنگامی که غذا می‌خورید، بدن بیشتر مواد غذایی را که هضم می‌کند به گلوکز تبدیل می‌کند. هورمونی به نام انسولین اجازه می‌دهد تا این گلوکز وارد سلول‌های بدن شما شود. در سلول‌ها از آن برای تولید انرژی استفاده می‌شود. انسولین توسط لوزالمعده تولید می‌شود. در کسی که دیابت نوع دو دارد، لوزالمعده به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند و یا سلول‌های بدن نمی‌توانند از انسولین به درستی استفاده کنند (به این حالت مقاومت در برابر انسولین گویند). این باعث می‌شود که گلوکز به جای حرکت به سلول‌ها در خون شما جمع شود. گلوکز زیاد خون می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود که به رگ‌های خونی، اعصاب، قلب، چشم و کلیه آسیب می‌رساند.

برخی از عوامل خطرناک دیابت نوع دو عبارتند از:

وزن: چاقی مهم‌ترین عامل خطر برای دیابت نوع 2 است. هرچه وزن شما بیشتر باشد، بدن شما نسبت به انسولین مقاوم‌تر است. برای اینکه بفهمید اضافه وزن دارید، با پزشک خود صحبت کنید. یک رژیم غذایی سالم، کم‌چربی و ورزش منظم می‌تواند به شما در کاهش تدریجی وزن و از بین بردن آن کمک کند.
سن: خطر ابتلا به دیابت نوع دو با افزایش سن، خصوصاً بعد از 45 سالگی افزایش می‌یابد. اگرچه نمی‌توانید سن خود را تغییر دهید، می‌توانید روی عوامل دیگر کار کنید تا خطر ابتلا را کاهش دهید.
سابقه خانوادگی: شما نمی‌توانید سابقه خانوادگی خود را تغییر دهید، اما برای شما و پزشک‌تان مهم است که بدانید آیا دیابت در خانواده شما وجود دارد یا خیر. اگر مادر، پدر یا خواهر یا برادر شما به دیابت مبتلا هستند، خطر ابتلا به دیابت بیشتر است. اگر کسی در خانواده شما مبتلا به دیابت است به پزشک خود بگویید.
بارداری: دیابت بارداری نوعی دیابت است که فقط در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. اگرچه دیابت بارداری بعد از این دوره از بین می‌رود، حدود نیمی از زنانی که به این نوع دیابت مبتلا بودند، طی 15 سال به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. حتی اگر آنها مبتلا به دیابت بارداری نباشند، زنانی که نوزادانی به دنیا می‌آورند که وزن آنها 4 کیلوگرم یا بیشتر است، بعداً در آینده به دیابت نوع 2 مبتلا می‌شوند. آکادمی پزشکان خانواده آمریکا (AAFP) غربال‌گری دیابت بارداری را در زنان باردار بعد از هفته 24 بارداری توصیه می‌کند. AAFP معتقد است که مدارک کافی برای تعیین فواید و مضرات غربال‌گری دیابت بارداری در زنان باردار قبل از هفته 24 بارداری وجود ندارد.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این وضعیتی است که عدم تعادل در سطح هورمون در بدن زن باعث می‌شود که کیست روی تخمدان‌ها شکل بگیرد. زنانی که PCOS دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.
سیگار کشیدن و الکل: مصرف الکل و دخانیات ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش دهد. هرچه سریع‌تر مصرف سیگار را متوقف کنید خطر کم‌تری شما را تهدید می‌کند.

نژاد / پیشینه قومی: برخی از گروه‌های قومی نسبت به سایر افراد خطر ابتلا به دیابت بیشتری دارند.

تصویر شماره 3

با وجود عوامل خطرزا، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 افزایش می‌یابد. اگر دو یا تعداد بیشتری از این عوامل خطر را دارید، در مورد چگونگی پیشگیری یا جلوگیری از دیابت نوع 2 با پزشک خود صحبت کنید. درد در شکم، استفراغ، کم آبی و حتی اغما و مرگ می‌تواند اتفاق بیافتد.

چگونه دیابت تشخیص داده می شود؟

پزشک شما پس از معاینه در مورد شما، بحث در مورد علائم و گذراندن تاریخچه سلامتی، می‌تواند آزمایش بیماری دیابت را انجام دهد. برای بررسی دیابت، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را درخواست کند:

آزمایش قند خون ناشتا: این آزمایش معمولاً در صبح و بعد از 8 ساعت غذا نخوردن انجام می‌شود (به مدت 8 ساعت قبل از انجام آزمایش، خوردن یا نوشیدن چیزی جز آب باید متوقف شود). آزمایش خون شامل قرار‌دادن یک سوزن کوچک در رگ بازوی شما برای برداشتن خون است. خون برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. اگر میزان قند خون شما 126 میلی گرم در هر دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) یا بالاتر باشد، احتمالاً پزشک شما می خواهد آزمایش را تکرار کند. قند خون 126 میلی گرم در هر دسی لیتر (میلی گرم در دسی لیتر) یا بیشتر در 2 نوبت نشان دهنده دیابت است. نتایج آزمایش از 100 میلی گرم در دسی لیتر تا 125 میلی گرم در هر لیتر نشان می‌دهد.
تست تحمل گلوکز خوراکی: در طی این آزمایش نوشیدنی حاوی 75 گرم گلوکز حل شده در آب بنوشید. این طعم مانند آب شیرین است. دو ساعت بعد، پزشک یا پرستار میزان گلوکز موجود در خون شما را اندازه می‌گیرند. میزان قند خون 200 میلی گرم در لیتر و بالاتر نشان‌دهنده دیابت است.
آزمایش قند خون تصادفی: این آزمایش میزان قند خون در هر ساعت از روز را اندازه گیری می‌کند. مهم نیست کی آخرین بار غذا خوردی. همراه با علائم دیابت، سطح قند خون 200 میلی گرم در لیتر و بالاتر نشان‌دهنده دیابت است.
آزمایش خون A1C: این آزمایش اطلاعاتی درباره میانگین سطح قند خون فرد در طی 3 ماه گذشته ارائه می‌دهد. نتایج به صورت درصد گزارش شده است. سطح A1C نرمال زیر 5.7 درصد است. اگر میزان A1C شما بالاتر از آن باشد، به این معنی است که قند خون شما بالاتر از حد طبیعی بوده است. نتیجه آزمایش از 6.5 درصد یا بالاتر نشان‌گر دیابت است. نتیجه ای بین 5.7 و 6.4 نشان‌دهنده پیش دیابت است.

AAFP غربال‌گری بزرگ‌سالان را برای دیابت نوع دو به عنوان بخشی از ارزیابی خطر قلب برای افراد بین 40 تا 70 سال که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند توصیه می کند. پزشکان تشویق می شوند برای ارتقاء یک رژیم غذایی سالم و فعالیت‌های بدنی، بیماران با سطح قند خون غیر‌طبیعی را به مشاوره رفتاری پیشنهاد یا ارجاع دهند.

آیا می توان از ابتلا به دیابت جلوگیری کرد یا اجتناب کرد؟

با آزمایش خون در منزل آشنا هستید؟ آزمایش خون در منزل

در مورد عوامل خطر ابتلا به دیابت با پزشک خود صحبت کنید. اگرچه ممکن است نتوانید همه آنها را تغییر دهید، اما می‌توانید تغییراتی ایجاد کنید تا خطر خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.

ورزش و کنترل وزن: ورزش و حفظ وزن سالم می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را کاهش دهد. هر میزان فعالیت بهتر از هیچ است. سعی کنید بیشتر روزهای هفته 30 تا 60 دقیقه ورزش کنید. همیشه قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.
رژیم غذایی: رژیم غذایی پر چربی، کالری و کلسترول خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. رژیم غذایی ضعیف می‌تواند منجر به چاقی (یکی دیگر از عوامل خطر دیابت) و سایر مشکلات سلامتی شود. یک رژیم غذایی سالم سرشار از فیبر و کم چربی، کلسترول، نمک و قند است.

درمان دیابت

اگرچه دیابت قابل درمان نیست، اما شما هنوز هم می‌توانید یک زندگی طولانی و سالم داشته باشید. مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید کنترل سطح قند خون است. شما می‌توانید این کار را با خوردن درست، ورزش، حفظ وزن سالم و در صورت لزوم با مصرف داروهای خوراکی یا انسولین انجام دهید.

رژیم غذایی: رژیم غذایی شما باید حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای (مانند غلات کامل)، میوه و سبزیجات باشد. مهم است که حداقل 3 وعده غذایی در روز بخورید و هرگز یک وعده غذایی را حذف نکنید. هر روز تقریباً در یک زمان مشخص بخورید. این به نگه‌داشتن انسولین یا دارو و سطح قند کمک می‌کند. از کالری‌های خالی مانند غذاهای پر قند و چربی یا الکل خودداری کنید.
ورزش: ورزش به بدن شما کمک می‌کند از انسولین استفاده کند و سطح قند خون را پایین بیاورد. همچنین به کنترل وزن شما کمک می‌کند، انرژی بیشتری داشته باشید و برای سلامتی کلی شما مفید است. ورزش همچنین برای قلب، سطح کلسترول، فشار خون و وزن شما مفید است. اینها همه عواملی هستند که می‌توانند خطر حمله قلبی و سکته مغزی شما را تحت تأثیر قرار دهند. در مورد شروع یک برنامه ورزشی با پزشک خود صحبت کنید.
وزن سالم خود را حفظ کنید: کاهش وزن اضافی و حفظ وزن سالم بدن از 2 طریق به شما کمک می‌کند. اول، به انسولین کمک می‌کند تا در بدن بهتر کار کند. دوم، فشار خون شما را پایین آورده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
داروی خود را مصرف کنید: اگر دیابت شما با رژیم، ورزش و کنترل وزن کنترل نمی‌شود، پزشک ممکن است دارو یا انسولین را توصیه کند. بیشتر افرادی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند، با داروی خوراکی شروع می‌کنند. داروهای خوراکی باعث می‌شود بدن شما انسولین بیشتری تولید کند. آنها همچنین به بدن شما كمك می‌كنند انسولین كارآمدتر باشد. برخی از افراد با تزریق انسولین، قلم‌های انسولین یا پمپ‌های انسولین باید انسولین را به بدن خود اضافه کنند. همیشه دقیقاً مطابق تجویز پزشک از داروها استفاده کنید. داروی خوراکی برای همه کار نمی‌کند. در درمان دیابت نوع یک مؤثر نیست. انسولین درمانی برای همه افرادی که دیابت نوع یک دارند و برای برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ضروری است.

پزشک شما هر 3 ماه یکبار قند خون شما را با روش A1C آزمایش می‌کند. همچنین، می‌توانید قند خون خود را در طول روز آزمایش کنید. برای بررسی آن به تنهایی باید از مانیتور قند خون استفاده کنید. این شامل گرفتن انگشت برای خون و قرار دادن نوار تست در خون برای رسیدن به نتایج است. اگر قند خون شما خیلی کم شود، ممکن است احساس خستگی کنید. هم‌چنین دچار عدم هماهنگی عضلات، عرق کردن، مشکل در تفکر یا صحبت صریح، تنگی تنگی نفس شوید.

در این حالت احساس می‌کنید که می خواهید ضعف کنید، رنگ‌پریده می‌شوید، ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهید یا دچار تشنج شوید. در اولین بروز هر یک از این علائم، چیزی بخورید یا بنوشید که قند خون شما را سریع بالا برود. این می‌تواند شامل آب نبات، آب میوه، شیر یا کشمش باشد.

اگر طی 15 دقیقه احساس بهتری نداشتید یا اگر تست نشان می‌دهد که سطح قند خون شما هنوز خیلی پایین است، برای افزایش سریع قند خون مقداری دیگر بخورید یا بنوشید. همیشه اندکی مواد غذایی برای موارد اضطراری این‌چنینی همراه داشته باشید.

شاید متوجه نشوید قند خون شما خیلی زیاد است مگر اینکه خودتان آن را آزمایش کنید. اما ممکن است علائم دیابت مانند ادرار مکرر، تشنگی شدید، تاری دید و احساس خستگی را تجربه کنید. برخی از عوامل بی‌ارتباط با غذا می‌توانند قند خون شما را زیاد کنند. این شامل عدم مصرف صحیح انسولین، پرخوری در یک وعده غذایی، بیماری، تغییرات هورمونی و استرس است.

اگر سطح قند خون شما خیلی زیاد است و انسولین مصرف می‌کنید، ممکن است نیاز باشد یک دوز اضافی انسولین با عملکرد سریع یا کوتاه مصرف کنید تا آن را به حالت عادی برگردانید. پزشک شما می‌تواند به شما بگوید که چه مقدار انسولین لازم است تا سطح قند خون کاهش یابد.

نتیجه‌گیری

دیابت یک بیماری نسبتا شایع است. علت بروز این بیماری اختلال در جذب و مصرف قند خون یا گلوکوز در بدن می‌باشد. دو نوع اصلی دیابت با عناوین دیابت نوع یک و نوع دو شناخته می‌شود. نوعی دیگر به نام دیابت بارداری نیز وجود دارد که فقط در خانم‌های باردار رخ می‌دهد. علل مختلفی نظیر سابقه خانوادگی، ژنتیک، سبک زندگی نامناسب و… می‌تواند منجر به بروز این بیماری شود. دیابت در صورت عدم درمان دیابت می‌تواند عواقب خطرناکی به همراه داشته باشد.

علائم دیابت از علامت‌های ساده نظیر تهوع شروع شده تا قطع عضو و مرگ پیش‌روی می‌کند. انواع آزمایش برای تشخیص دیابت وجود دارد. اگرچه این بیماری درمانی ندارد اما با مشاوره یک پزشک می‌توانید یک زندگی راحت و طولانی همراه با دیابت را تجربه کنید.